Programmatoelichting:

Programma

Trio Mediæval:
Anna Maria Friman zang
Linn Andrea Fuglseth zang
Jorunn Lovise Husan zang

Catalina Vicens organetto

An Old Hall Ladymass    
Het prachtig gedecoreerde 15e-eeuwse koorboek dat bekend staat als het Old Hall-manuscript, werd ongeveer 400 jaar lang verloren gewaand. Totdat het aan het einde van de 19e eeuw opdook in een katholiek seminarie. Het was de grootste nog bestaande verzameling middeleeuwse motetten en misdelen en werd meteen de meest gevierde bron van Engelse muziek uit die periode. Het werd in eerste instantie door één enkele schrijver opgetekend, die als doel had om ervoor te zorgen dat de muziek van zijn medezangers niet vergeten werd.

Vele motetten en misdelen zijn alleen bekend uit dit manuscript, en in dit programma vinden ze na ruim een ​​half millennium stilte hun stem terug. Getransformeerd door de zang van Trio Mediæval in het gezelschap van Catalina Vicens schitteren deze werken naast nieuwe muziek van Marianne Reidarsdatter Eriksen en David Lang.

Preludium Catalina Vicens (b. 1983)
Kyrie Sarum chant
Gloria Aleyn (fl. c. 1400)
Stella celi John Cooke (ca 1385 – 1442)
Interludium I Catalina Vicens
Ave Regina Caelorum Leonel Power (ca. 1370 – 1445)
Regali ex progenie Fonteyns (early C15)
Regina Celi Chant
Interludium II Catalina Vicens
Beata Dei genitrix Thomas Dammett (ca. 1389-1437)
Ave Regina Chant & John Cooke
Nesciens Mater Thomas Bittering (C15)
Interludium III Catalina Vicens
Sol lucet (2022) Marianne R. Eriksen (b. 1971)
Beata progenies Leonel Power
Alleluia Amen (2022) David Lang (b. 1957) 

Klik hier voor de liedteksten

Programmatoelichting

Een tijdloos repertoire
De wereld van de middeleeuwse hofkapel of het kloosterkoor werd aangestuurd door zangers; ze zongen honderden oude gezangen uit het geheugen, improviseerden harmonieën en componeerden nieuwe missen en motetten. Favoriete stukken konden tientallen jaren meegaan, getranscribeerd door schrijvers die gespecialiseerd waren in muzieknotatie en het schrijven van gotische schriften, soms verbeterd door een specialist in boekverluchting. Meestal zijn deze muzikanten anoniem - er was geen concept van de ‘toegewijde componist’ zoals we dat vandaag de dag kennen, en alle zangers konden hun eigen stukken bijdragen. Ongebruikelijk genoeg hebben van de bijna 150 stukken in het Old Hall-manuscript ongeveer twee derde namen bijgevoegd. Allemaal, vanzelfsprekend, mannennamen.

Het Old Hall Manuscript, vernoemd naar het seminarie dat het huisvestte voordat het in 1979 door de British Library werd verworven, werd ergens in de eerste decennia van de 15e eeuw door een schrijver samengesteld in een bundel van motetten en misbewegingen die zijn collega-zangers in de voorafgaande vijftig jaar hadden gecomponeerd. Om een ​​of andere reden voltooide hij het project niet, maar gelukkig voor ons voegde een nieuwe generatie schrijvende componisten-zangers hun eigen favoriete stukken toe, en het boek werd vermoedelijk goed gebruikt (misschien als geheugensteuntje) voordat het in de geschiedenis verdween. In 1893 werd het geschonken aan St Edmunds College Ware, een katholieke school in het dorp Old Hall Green in Hertfordshire, waarbij ongeveer een kwart van de oorspronkelijke inhoud en enkele van de versierde hoofdletters ontbraken

Het grootste deel van de collectie bestaat uit Glorias en Credos (er zijn misschien Kyries geweest, maar die zijn niet bewaard gebleven) en motetten, meestal voor drie stemmen. Hoewel het de grootste collectie laatmiddeleeuwse Engelse muziek is, hebben de overheersing van de twee grote misbewegingen en het feit dat zo weinig stukken voor meer dan drie stemmen zijn, ertoe geleid dat de muziek uit de collectie niet het uitvoerings- en opnameprofiel heeft dat het verdient. 

Maak kennis met Trio Mediæval, met de juiste stemmen maar een ander geslacht. De muziek werkt perfect als het op de juiste manier is getransponeerd voor vrouwenstemmen. Het trio heeft de kans aangegrepen om een ​​vrouwelijke organist toe te voegen en de muziek te kaderen als een Lady Mass, Mariateksten gezongen tussen de onveranderlijke bewegingen van de mis, hier aangevuld met nieuwe werken die het concept uitbreiden.

We weten niet wie de oorspronkelijke samensteller was, of wie de opdracht gaf voor de collectie. Het is prachtig geïllustreerd met bladgoud en blauw pigment en moet een dure onderneming zijn geweest. Tot de latere schrijvers behoorden Damett en Cooke, die verbonden waren aan de kapel van koning Hendrik V (die mogelijk een eigen stuk heeft bijgedragen). Van de andere vertegenwoordigde componisten is Leonel Power hier de bekendste en meest productieve, Thomas Byttering misschien wel de meest succesvolle maar minst bekende. Het is verleidelijk om te speculeren dat Mr Fonteyns banden had met de nu verwoeste Fountains Abbey in Yorkshire, maar daar is geen bewijs voor. Is Aleyn dezelfde persoon als Johannes Alanus, die een beroemd motet schreef waarin hij veertien van zijn bevriende zangers noemde? Ook daar zijn we niet zeker van.

Eén ding waar we redelijk zeker van zijn, is dat deze zangers enorm veel improviseerden, en de Engelse Discant-stijl waarin veel van de Old Hall-stukken werden gecomponeerd, begon als een geschreven versie van een mondeling proces. Het is in deze geest dat het Trio geïmproviseerde elementen opneemt, waaronder organetto commentaren en intermezzo's (met de hand geblazen, wat een wonderbaarlijke vocale frasering mogelijk maakt) die de deur openen die ons van het heden terug naar het verleden leidt.

Old Hall bevat zowel Engelse als Franse muziek, wat aantoont dat de middeleeuwse zangers openstonden voor de allernieuwste compositietrends. Het Trio gaf opdracht voor twee nieuwe stukken voor dit programma: David Langs Alleluia Amen is een meditatie (beginnend ‘met onmogelijke kwetsbaarheid’) over de twee woorden die al tweeduizend jaar gemeengoed zijn in zowel de Joodse als de Christelijke traditie; Marianne Eriksens Sol lucet zet soortgelijke tijdloze lijnen uit het Satyricon van Petronius. Beide componisten grijpen in op de klankwereld van Trio Mediaeval en weven hun muziek in een draad die meer dan een half millennium geleden voor het eerst werd gesponnen.

Binnenkort in Amare